دانلود پایان نامه رشته کشاورزی

بررسی اقتصاد روستایی با تاکید بر کشاورزی

 
 
قابل استفاده برای گروه اقتصاد
 
 
چکیده:
اقتصاد روستایی شاخه ای از اقتصاد است که با اقتصاد کشاورزی وابستگی متقابل دارد و در کلیت ، خود جزئی از اقتصاد ملی است. هر گونه تغییری در اقتصاد ملی باعث تغییر در اقتصاد روستایی خواهد شد. اقتصاد روستایی با اقتصاد کشاورزی دارای وجه تمایز است. زیرا در اقتصاد روستایی با مسائل فردفرد روستائیان سرو کار دارد اما اقتصاد کشاورزی به مشکلات یک کشور و یا یک واحد کشاورزی به صورت کلی رسیدگی می کند. "اقتصاد روستایی علمی است که از عوامل مختلف طبیعی، اقتصادی، اجتماعی ، سیاسی ، مالی ، تجاری و صنعتی که در وضع یک واحد کشاورزی روستایی موثر است ، بحث نموده و راه و روش اداره ، طرق استفاده و رفع نیازهای کشاورزی را با ذکر نواقص و مشکلات بیان می کند. " 
 
در اقتصاد کشور، کشاورزی و روستا در طول دوره های تاریخی بخصوص دورانی که نفت و گاز مورد بهره برداری قرار نگرفته بود، از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. تقاضای روز افزون به مواد غذایی و اهمیت استراتژیک آن، اهمیت مواد خام کشاورزی به عنوان زمینه رشد صنعت، نقش فراورده های کشاورزی و گیاهی در صادرات، استفاده از منابع پراکنده تولید در کشور و توزیع و پخش جمعیت در تمام مناطق کشور از جمله مهمترین دلایل نقش بسیار مهم کشاورزی در اقتصاد کشور است. از طرف دیگر در کشور ایران استقلال اقتصادی بدون توجه به روستا و کشاورزی امکان پذیر نیست. بنابر این، لازم است کشاورزی به عنوان محور برنامه های توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی قرار گیرد. محوریت کشاورزی و روستا در برنامه های توسعه به این معنی است که از بخشی نگری محض پرهیز شده و مناطق روستایی به عنوان مکانهای تولیدی مورد توجه جدی قرار گیرد و همه بخشهای اقتصادی در راستای تحقق اهداف توسعه ملی، به صورت هماهنگ و مکمل عمل کنند. 
 
 
 
کلمات کلیدی:

اقتصاد روستایی

توسعه اقتصادی روستا

عوامل موثر در اقتصاد روستایی

نقش کشاورزی در اقتصاد روستا

 
 
 
مقدمه
از دهه 1970 اقتصاد كشاورزی به طور اخص و اقتصاد روستایی به طور اعم  به عنوان عناصر پویا و پیشرو در استراتژی كلی توسعه مد نظر قرار  گرفته و توسعه كشاورزی شرط لازم برای تحقق توسعه قلمداد می گردد.  بدون توسعه كشاورزی و توسعه روستایی، رشد سایر بخش ها از جمله صنعت تحقق نخواهد یافت و موفقیت احتمالی كوتاه مدت آن نیز با عدم تعادلهای شدید در بازار كار، بازار كالا و خدمات ، بازار پول و بخش خارجی همراه خواهد بود، كه استمرار رشد صنعت را غیر ممكن می سازد.تا اواسط قرن 13 ه.ش، تولیدات كشاورزی بطور عمده در داخل كشور به مصرف می رسید. در زمان ناصرالدین شاه قاجار پای تجار خارجی به موجب امتیازهایی كه دولتهای متبوع آنها بدست آورده بودند، به ایران باز شد. از این پس به تدریج تولید برای بازار خارج جایگزین تولید برای مصرف داخلی گردید.
 
در برنامه های اول ، دوم و سوم قبل انقلاب بخش كشاورزی به ترتیب 25، 30 و 21.5 درصد از كل اعتبارات، سهم بسیار زیادی را به خود اختصاص داده بود. اما در برنامه چهارم و پنجم عمرانی با محور قرار گرفتن بخش صنعت، الگوی توسعه به نفع صنعت تغییر كرد و اعتبارات كشاورزی به شدت كاهش یافت به طوری كه سهم آن در برنامه چهارم 8.4 درصد و در برنامه پنجم، 5.9 درصد از اعتبارات بوده است. برنامه های عمرانی اول، دوم و سوم پس از انقلاب با هدف رشد و توسعه پایدار اقتصادی از راه محوریت بخش كشاورزی تنظیم شد. در برنامه اول 9.6 درصد از اعتبارات عمرانی به بخش كشاورزی و منابع طبیعی اختصاص یافت. در كنار آن نیز به تامین منابع آب توجه زیادی شد.
 
 توجه به بخش كشاورزی موجب شد در این دوره ارزش افزوده این بخش به حدود 6 درصد برسد. همچنین سهم بخش کشاورزی درGDP  در پایان برنامه حدود 21 درصد بوده است. در برنامه دوم 7.9 درصد از اعتبارات عمرانی به بخش كشاورزی و 10.5 درصد به منابع آب اختصاص یافت. در برنامه سوم هم  8.3 درصد از اعتبارات عمرانی به بخش كشاورزی و 10.3 درصد به منابع آب اختصاص یافت. به طور كلی در طی 30 سال گذشته سهم بخش كشاورزی از كل ارزش افزوده اقتصاد كشور بنا به دلایلی دارای فراز و نشیب هایی بوده است. تاثیر پذیر بودن از شرایط جوی، كم و زیاد شدن سهم درآمدهای نفتی از عمده ترین دلایل نوسان بوده است. سهم بخش كشاورزی در تولید ناخالص ملی در طی سالهای 75-1355 از حدود 17 درصد به حدود 27 درصد به قیمت های ثابت 1361 افزایش یافته است.  
براساس مندرجات قانون برنامه چهارم، سهم بخش كشاورزی در تولید ناخالص ملی در طی سالهای 80-1330 از حدود 20.8 درصد به حدود 21.7 درصد رسیده است. رشد متوسط این بخش طی سالهای مذکور 3.9 درصد بوده است.  
 
 
 
 
 
 
فهرست مطالب
 
كشاورزی و اقتصاد ملی 4
كشاورزی و توسعه روستایی 11

چالش‌های عمده توسعه روستایی 16

- جهانی‌شدن‌ اقتصاد و نظام‌های‌ تولید 18

- ‌ناپایداری‌ نظام‌های‌ تولید و بهره‌برداری‌ كشاورزی‌ 19

كشاورزی و توسعه اقتصادی روستا 24

فرایند تولید در بخش كشاورزی 30

مهاجرت و اقتصاد روستایی 35

نقش دولت در اقتصاد روستایی و كشاورزی 42

ضرورتهای دخالت دولت در بخش كشاورزی 43

علل عقب‌ ماندگی اقتصادی نواحی روستایی 45

علل درونی 47
ـ بالا بودن نرخ رشد‌ جمعیت 47
ـ  عدم دسترسی به امكانات عمومی: 48

ـ غلبه داشتن كشاورزی‌ سنتی به عنوان مهمترین بخش اشتغال و تولید 49

ـ  محدودیت منابع تولید‌ 50
ـ  عدم وجود قوه خلاقیت و ابتكار 51
ـ كمبود سرمایه‌ و كالاهای سرمایه‌ای 52
ـ كوچكی، تعدد وپراكندگی قطعات زراعی 52
عوامل بیرونی 55
ـ دو گانگی  و چند گانگی اقتصادی كشور 55
ـ عقب‌ ماندگی تكنولوژی 57
ـ نابرابری 57
ـ الگوهای توسعه 63

نقش مسكن در اقتصاد روستایی 66

تاثیر فعالیت اقتصادی بر روی اشكال مساكن 68

سازمانهای مدیریتی روستا 75
منابع 79